بررسی اجزای شیمیایی و سمیت دو اسانس گیاهی علیه حشرات کامل tribolium castaneum و callosobruchus maculatus

اسانس های گیاهی به عنوان ترکیبات کم خطر برای پستانداران و حشرات غیرهدف، علیه انواع مختلفی از آفات استفاده شده اند. در تحقیق حاضر سمیت تماسی و تدخینی اسانس های افسنطین (artemisia absinthium l.) و مریم گلی (salvia pratensis l.) روی حشرات کامل شپشه قرمز آرد (tribolium castaneum herbst (tenebrionidae)) و سوسک چهارنقطه-ای حبوبات (callosobruchus maculatus (f.) (bruchidae)) بررسی شد. ایزوستیل فتالات (39/39%) و آلفا-مونوپالمتین (71/16%) در اسانس افسنطین دودکان (42/30%) و تری دکان (10/12%) در اسانس مریم گلی به عنوان ترکیبات اصلی توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی-طیف سنج جرمی شناسایی شدند. نتایج نشان دادند که اسانس ها دارای سمیت تماسی و تدخینی مناسبی بودند. اسانس افسنطین با غلظت کشنده 50 درصد (093/7–033/10) 518/8 میکرولیتر بر لیتر نسبت به اسانس مریم گلی با غلظت کشنده 50 درصد (904/13–121/11) 539/12 میکرولیتر بر لیتر به طور معنی داری سمیت تدخینی بیشتری روی شپشه قرمز آرد پس از 72 ساعت نشان داد. در مورد سوسک چهارنقطه ای حبوبات این اختلاف به دلیل همپوشانی حدود اطمینان مربوطه معنی دار نبود. در سمیت تماسی اسانس افسنطین، شپشه قرمز آرد با غلظت کشنده 50 درصد (196/0–117/0) 150/0 میکرولیتر بر سانتی-مترمربع از سوسک چهارنقطه ای حبوبات با غلظت کشنده 50 درصد (356/0–230/0) 281/0 میکرولیتر بر سانتی مترمربع حساس تر بود . بین میزان مرگ و میر با غلظت اسانس و زمان در معرض قرار گیری حشرات در سمیت تدخینی ارتباط مستقیمی مشاهده گردید. با توجه به سمیت بالای اسانس های افسنطین و مریم گلی روی شپشه قرمز آرد و سوسک چهارنقطه ای حبوبات، می توان نتیجه گرفت که امکان استفاده از این اسانس ها برای مدیریت این آفات وجود دارد.